Almanya’daki krize dair bilinmesi gerekenler: Hükümet neden çöktü, şimdi ne olacak?

Almanya Parlamentosu'nda dün güven oylaması yapıldı Şansölye Olaf Scholz'un hükümeti oylamayı 394'e karşı 207 oyla kaybetti ve 116 kişi çekimser kaldı. Böylece 2021'den bu yana liderliğini yaptığı popüler olmayan hükümet fiilen sona ermiş oldu. Oylama, Almanya'nın 2025 yılı başlarında, büyük olasılıkla 23 Şubat'ta seçime gideceği anlamına geliyor. Seçim tarihi planlanandan yedi ay öne çekilmiş oldu. 

Scholz'un hükümeti neden düştü?

2021 seçimlerinde Scholz'un merkez sol partisi Sosyal Demokratlar en çok sandalyeyi kazandı ancak çoğunluğu elde edemedi. Scholz, iki küçük parti olan Yeşiller ve Hür Demokratlar ile Almanya'da uzun yıllar sonra ilk kez üç partili bir koalisyon hükümeti kurdu. Bu ittifak hükümetin istikrarsızlığının en önemli nedenlerinden biri oldu. Hür Demokratların muhafazakar ekonomik tutumları zaman zaman koalisyon ortaklarıyla anlaşmazlık yaşamalarına neden oldu. 

Hükümet başlangıçta nispeten popülerdi ancak Almanya Anayasa Mahkemesi'nin Covid-19 salgını için ayrılan yaklaşık 60 milyar euro’yu başka amaçlar için kullanamayacağına karar vermesiyle bu durum tersine dönmeye başladı. Koalisyon içindeki kavgalar ve basına sık sık sızan bilgiler hükümetin seçmen desteğini hızla kaybetmesine yol açtı. Bu yaz üç iktidar partisinin de hezimete uğradığı eyalet seçimlerinin ardından erken bir son kaçınılmaz görünmeye başladı. Son kırılma ise kasım ayında Scholz'un Hür Demokratların lideri olan Maliye Bakanı Christian Lindner'i kovmasıyla yaşandı.

Şimdi ne olacak?

Pazartesi günü yapılan güven oylamasının ardından Scholz, Cumhurbaşkanı Frank Walter Steinmeier'den Parlamentoyu resmen feshetmesini istedi. Görevi büyük ölçüde sembolik olan Steinmeier'in bunu yapmak ve erken seçim tarihini belirlemek için 21 günü var. Steinmeier'in bu karardan önce Parlamento'daki farklı gruplarla üstünkörü görüşmeler yapması ve böylece Scholz hükümetini geçici bir hükümet haline getirmesi bekleniyor. Bu prosedüre uygun işleyen bir süre. Almanya’nın tüm büyük partileri resmi adımlar ve seçim tarihi üzerinde mutabık kaldılar. Partiler kasım ayından bu yana geçen süreyi yeni seçimlere hazırlanmak için kullandılar.

AB’nin en önemli iki ülkesi aynı ay başarısız oldu

Avrupa Birliği'nin en etkili ülkeleri olan Almanya ve Fransa'nın hükümetleri aynı ay içinde başarısız oldu. Bu durum, ekonomik ve güvenlik sorunlarının arttığı bir dönemde Avrupa'daki liderlik krizini derinleştirmektedir. Ukrayna'daki savaş çok önemli bir noktaya geldi. Trans-Atlantik ittifakını açıkça küçümseyen seçilmiş Başkan Donald J. Trump ABD'de göreve başlayacak. Ve şimdi Avrupa'nın en büyük ekonomisi olan Almanya, önemli politika kararları alamayan geçici bir hükümetin elinde olacak.

Bu alışılmadık bir durum mu?

Evet. Almanya, uzlaşma üzerine inşa edilen dayanıklı koalisyonlarıyla tanınıyor. Batı ve Doğu Almanya'nın otuz yılı aşkın bir süre önce yeniden birleşmesinden bu yana bu görülen ikinci erken seçim olacak. Birinci Dünya Savaşı'nın sona ermesinin ardından ülkede 14 yıl içinde 20 hükümet kuruldu. Bu istikrarsızlık Nazilerin hükümetin kontrolünü tamamen ele geçirmesinin önünü açmıştı. Bu nedenle Almanya'nın İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra kabul ettiği Anayasa, hükümetin feshini zorlaştırıyor.

Scholz kaybedeceğini bildiği halde neden oylamaya gitti?

Çok az seçeneği vardı. Hür Demokratlarla yaşanan ayrılıktan sonra Scholz artık parlamentoda çoğunluğa sahip değildi ve oylama çağrısı yapması için üzerindeki siyasi baskı giderek artıyordu. Eğer daha fazla bekleseydi, partisi muhtemelen yaklaşan seçimlerde daha fazla zarar görecekti.

Seçimde kimler yarışacak?

Parlamento seçimlerine yedi parti gerçekçi bir sandalye kazanma şansıyla girecek. Anketler, siyasi uçlarda yer alan bazı partilerin, özellikle de sağın güçlü bir performans göstermeye hazır olduğunu gösteriyor. Scholz'un yanı sıra diğer üç büyük parti de ikisi hükümette önemli görevler üstlenmiş olan tanınmış siyasetçiler tarafından yönetiliyor: Şansölye ile anlaşmazlığa düşerek koalisyonun çökmesine neden olan iş dünyası yanlısı Hür Demokratların lideri Lindner ve sol eğilimli Yeşillerin baş adayı ve Ekonomi Bakanı Robert Habeck.

Dördüncü ana akım aday, muhafazakar Hıristiyan Demokrat Birliği'nden Friedrich Merz'in en çok oyu alarak başbakanlığı kazanması bekleniyor. Seçim kampanyalarına Avrupa'nın büyük bölümünü sarsan bazı konuların hakim olması bekleniyor: Zor durumdaki ekonomilerin nasıl canlandırılacağı, artan sosyal bölünmeler arasında nasıl köprü kurulacağı, seçmenlerin göç konusundaki endişelerinin nasıl giderileceği ve ulusal savunmanın nasıl destekleneceği. Tüm ana akım partiler,Almanya'nın güvenlik servisleri tarafından tehdit olarak izlenen aşırı sağcı AfD ile ortaklık yapmayı reddedeceklerini söylediler. Ancak anketlerde yüzde 18 civarında oy alan partinin kendi kitlesini kazandığı görülüyor.