Xerox tarafından kurulan bir araştırma ve geliştirme şirketi olan PARC’ın (Palo Alto Research Center) 2017 yılında CEO’su olduğunda Tolga Kurtoğlu’nun ismi manşetlere “Silikon Vadisi devine Türk CEO”, “Xerox PARC’ın yeni CEO’su Tolga Kurtoğlu” başlıklarıyla taşınmıştı. İsmini manşetlerde ilk görüşümüzdü ancak son olmadı. Kurtoğlu 2020 yılında da HP’nin CTO’su oldu. ABD merkezli iki teknoloji şirketinde de önemli değişimlere imza attı. Ağustos ayı başında da Lenovo’nun CTO’su (Chief Tecnology Ofcer) oldu.

PARC’ın inovasyonu ticarileştirmesine liderlik eden, HP’nin bilgisayar ve yazıcı dışında farklı sektörlerde gelişmesine önayak olan Kurtoğlu, Lenovo’nın yapay zeka alanındaki yatırımlarına liderlik edecek. Kurtoğlu, bu göreve gelmeden kısa bir süre önce mart ayında sağlık alanında yapay zeka temelli girişimler üreten bir girişim stüdyosu olan Leap AI’ı kurmuştu.

Kurtoğlu’nun yapay zeka ile ilk tanışması 1999 yılında Carnegie Mellon Üniversitesi’nde bu alanda yüksek lisans yaptığı yıllara dayanıyor. Daha sonra bu alanda kurulan şirketlere danışmanlık yapan ve yönetim kurulu üyesi olarak katkı sağlayan Kurtoğlu, Finlandiya merkezli bir teknoloji şirketi olan Reaktor’ın eski ABD CEO’su ve Başkanı Ali Paasima ile kurduğu Leap AI’ı “girişim stüdyosu” olarak adlandırıyor. İki ortak, Leap AI ile sağlık sektöründe Genarative AI (üretken yapay zeka) tabanlı çözümler geliştiren girişimlerin kurulmasına öncülük ediyorlar. Kurtoğlu, Lenovo’daki yeni rolünün ardından Leap AI’daki rolüne kurucu ortak ve yönetim kurulu üyesi olarak devam ediyor.

2023 yılının Ağustos ayında kurulan Leap AI, bir fikir laboratuvarı. “Bizim misyonumuz biyoteknoloji ve sağlık alanında üretken yapay zeka temelli şirketler inşa etmek” diyor Kurtoğlu. Leap AI, beş aşamalı bir süreçten sonra fikirleri şirketleştiriyor. Şu anda kendi fikirleri ve girişimcilerden gelen başvurulardan oluşan 88 proje üzerinde çalışıyorlar.

Başvurunun ilk aşaması fikrin sunumu... Kabul görürse ikinci aşamaya geçiliyor ve Leap AI ekibinden bir kişi fikre sponsor olarak atanıyor. Pazar araştırması, müşteri incelemesi ve tasarlama süreci bu aşamada başlıyor. Üçüncü aşamada ürünün prototipi hazırlanarak potansiyel müşteri grubu belirleniyor. Bir fikir, tüm bu aşamalardan geçtiyse sıra en zorlu aşama olan dördüncü adıma geliyor. Bu noktada fikir üç temel kriter üzerinden sıkı bir değerlendirmeye tabi tutuluyor: Teknik fizibilite, yani fikir teknik olarak kodlanıp, hayata geçirilebilir mi? Bir iş modeli kurgulanabilir mi? Ve son olarak en önemlisi ortaya çıkan ürün satılabilir mi? Hepsi tamamsa beşinci ve son adım fikrin şirkete dönüştürülmesi ve bunun için gerekli altyapının kurulması.

Girişim stüdyosu henüz ilk yaşını doldurmadan, “GeneLeap AI” ismini verdiği ilk şirketini doğurmaya hazırlanıyor. Şirket, depresyon tedavisinde doğru ilaç seçimini üretken yapay zeka ile yapıyor. “Psikiyatristlerin depresyon tedavisinde hastanın genetik yapısının göz önünde bulundurarak ilaç seçimi yapmalarına imkan veren bir yazılımımız var. İlaçların etkinliği ve yan etkileri tamamen bizim genetik yapımıza bağlı. Doktorların bu analizi yapmalarına imkan verecek bir veri sağlıyoruz” diyor Kurtoğlu. Bunu da hastadan alınan tükürük örneğinden genetik analiz yaparak elde ediyorlar. GeneLeap AI’ın hazırladığı kit, psikiyatristler ya da sağlık kuruluşlarının yönlendirmesiyle satın alınabilecek. Gene Leap, laboratuvardan gelen genetik bilgileri işleyerek doktorlara, mevcut ilaç seçenekleri içinde o hasta için en uygun seçenekleri sunacak. Kurtoğlu “Böylece depresyon tedavisi için en uygun ilaç deneme-yanılma yoluyla değil, riskleri en aza indirerek sağlanmış olacak” diyor.  

Leap AI başka bir projesinde, ilaç geliştirmenin klinik aşamalarında kullanılacak yapay zeka tabanlı bir çözüm üzerinde çalışıyor. Klinik çalışmalara katılımcıların bulunması fikirlerden bir tanesi. Üzerinde çalıştıkları projelerden bir diğeri de alzheimer ve parkinson gibi nörodejeneratif hastalıklara yönelik...

Kurtoğlu, kendisini bir teknoloji optimisti olarak tanımlıyor. “Teknolojiden ne gelirse gelsin güzeldir” diyenlerden değil ama teknolojinin topluma ve ekosisteme fayda sağlayacak şekilde kullanılması için çalışıyor. Leap AI’da da tam olarak bunu yapıyorlar. Leap AI’ın bir girişim stüdyosu olmasının da Kurtoğlu’nun kariyerindeki tecrübelerle büyük bir ilgisi var. Hem PARC’ın girişim stüdyosu olan Refinery’i hem de HP’nin kuluçka merkezini kuran ve bu çalışmalara liderlik eden Kurtoğlu, bu modelin venture capital’e (VC) göre avantajlarının çok daha fazla olduğu görüşünde. Kurtoğlu, VC sisteminde milyonlarca doların ziyan olduğunu savunuyor: “VC çok fazla verimsizliği olan bir model. Stüdyo modeli, şirketlere hemen bir para aktarımı yapmıyor. Bir girişim modeli kurarak, demolar yaparak ürüne ilişkin tüm veri ve bulguları ortaya koyuyor. Böylece risk mümkün olduğunca aza indiriliyor. Kanıtlanabilir ve anlaşılır sonuçlar üzerinden değerlendirilen girişimler şirketleşiyor. Yatırımcıyla da son noktada buluşturuyor.”

Kurtoğlu için stüdyo sistemi, yatırımcının boşa para harcamasını, girişimcinin de boşa kürek çekmesini engelliyor. Bu modelden çıkan girişimlerin halka açılma noktasına gelme oranlarının da daha yüksek ve daha hızlı olduğunu söylüyor Kurtoğlu ve ekliyor: “2018’de halka açılan biyoteknoloji şirketi Moderna da bulut tabanlı veri tabanı hizmeti veren Snowflake de girişim stüdyosu mezunu.”

Leap AI’ın yönetim kadrosunda yer alan tek Türk Tolga Kurtoğlu değil. Şirketin CTO’su Serdar Uçkun, biyoteknoloji, genomik ve yapay zeka alanında uzman bir doktor. Kurtoğlu ve Uçkun’un kariyeri sık sık kesişmiş. Önce NASA’da, sonrasında PARC’ta ve son olarak da Leap AI’da. Kurtoğlu, stajyer olarak girdiği NASA’da uçaklar ve uzay sistemleri üzerinde çalışmıştı. “Aramızda ilginç bir hikaye var. NASA’da da PARC’ta da Serdar beni işe almıştı. Burada ortak olması için ben Serdar’ı ikna ettim. Bizim için bir ilk oldu” diyor.

Leap AI’ın bugün 14 kişiden oluşan ekibini zamanla büyütmeyi planlıyor. Hepsi sağlık sektöründe ancak farklı farklı alanlarda faaliyet gösterecekler. Hedeflerinde bu yılın sonuna kadar GeneLeap AI gibi iki şirket daha kurmak var. 2025’te ise buna üç şirket daha eklenecek. “Stüdyo girişimlerinin” nasıl sonuçlar alacaklarını zaman gösterecek.