Boşanmak için en az 100 bin liraya ihtiyaç var

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan Evlenme ve Boşanma İstatistikleri 2024 verilerine göre boşanmalar rekor seviyeye ulaştı. Boşanan çiftlerin sayısı 2023 yılında 173 bin 342 iken bu sayı 2024 yılında 187 bin 343 oldu. Bin nüfus başına düşen boşanma sayısını ifade eden kaba boşanma hızı 2024 yılında binde 2,19 olarak gerçekleşti. Evlilik süresine göre boşanmalar incelendiğinde, 2024 yılında gerçekleşen boşanmaların yüzde 33,7'si evliliğin ilk 5 yılı, yüzde 21,3'ü ise evliliğin 6-10 yılı içinde gerçekleşti. Peki boşanmalar neden bu kadar arttı? Boşanmak insanlar için daha mı kolay? Uzmanlara göre boşanmalarının artmasının en önemli nedenleri ekonomik ve kültürel.

İstanbul Barosu'na kayıtlı serbest Avukat Firaz Batur’a göre özellikle pandemi sonrası hayata karşı oluşan bakış açısı değişimi aile kavramının da sorgulanmasına yol açtı. Batur, “Nitekim 2023 yılında boşanma sayısı 173.342 iken; 2024 yılında bu sayı 187.343 ile tüm zamanların en yüksek noktasına ulaşmış oldu. Bu istatistik verileri ele alırken bir çekişmeli boşanma davalarının kesinleşme sürecinin de ortalama 3 yıl civarında sürebildiğini de unutmamak gerekiyor. Yani 2023-2024 yıllarında gerçekleşen boşanmaların belki de büyük bir kısmının pandemi döneminde açılan davalar olabileceğine dair de bir gerçeklik bulunuyor. Buna karşılık devletin açıkladığı teşvik paketleriyle evlenme ve dünyaya çocuk getirme yani aile kurumunu ayakta tutma çabaları da sanırım yeterli olmuyor” dedi.

Avukat Medine Turantaylak, özellikle kadınlar açısından bakıldığında eskiden ekonomik özgürlükleri olmadığı için maruz kaldıkları şiddete boyun eğdiklerini şimdi durumun değiştiğini söyledi. Van Barosu'na kayıtlı serbest Avukat Turantaylak, “Bugünün koşullarında kadınlar artık maruz bırakıldıkları şiddet biçimlerine daha fazla ses çıkarıyor ve buna boyun eğmiyor. Genel olarak da bireyselleşen dünyadan Türkiye de nasibini almış durumda ve insanlar artık sorun olunca birbirine katlanmayı değil yolları ayırmayı tercih ediyor” değerlendirmesini yaptı.

Aydın Barosu'na kayıtlı serbest Avukat Elif Uçan da pandemi sonrasında boşanmalarda genel itibariyle aile birliğinin yaşanan ekonomik zorluklar nedeniyle sıkıntıya girdiğini ya da eşlerin aynı evin içerisindeki iletişimlerinde yaşanan farkındalıklarda nedeniyle sorunlar yaşadıklarını ifade etti. 

En çok sunulan neden şiddetli geçimsizlik

Avukatların boşanma davalarında en çok karşılaştıkları neden de şiddetli geçimsizlik. Batur, “Şahsıma son 5 yılda yapılan başvuruların ekseriyetini oluşturan konunun sadakat yükümlülüğüne aykırı davranışlara dayalı boşanma talepleri olduğunu ifade edebilirim. Fakat bu durumun mahkemelere yansıması genel olarak şiddetli geçimsizlik” diye konuştu. Uçan da sunulan sebebe göre çiftlerin karar vermesi üzerindeki etkisinin değiştiğini belirtti. Uçan, “Mesela zina nedeniyle görülen bir dosyada boşanma kararından dönmek ya da anlaşmalı olarak ayrılmak daha zor iken; çiftlerin birbiriyle anlaşamadığı kanısıyla açtığı dosyalarda zaman içerisinde bu karardan döndüklerini görebiliyoruz” ifadelerini kullandı. İstanbul Barosu'na kayıtlı Avukat Mehmet Mahfuz Aksoy da çiftlerin artık daha kolay boşanma kararı aldığını gözlemlediğini söyledi. 

Boşanmanın maliyeti ne kadar?

Boşanma davalarının avukatlık ücreti, davanın çekişmeli olup olmaması gibi çeşitli nedenlere göre değişebiliyor. Adalet Bakanlığı’nın belirlediği avukatlık ücretinin asgari tutarı minimum ücreti belirliyor ancak maksimum kısmı için bir düzenleme yok. Turantaylak, “Avukatlık ücreti bakımından da alınan ücret şehirden şehire avukattan avukata değişiyor. Yine ücret davanın çekişmeli ya da çekişmesiz olmasına göre de değişiyor. Ortalama bir şey söylemek mümkün değil” dedi. Turantaylak’ın verdiği bilgiye göre ise boşanma davasının yargılama gideri minimum 5 bin lira. 

Örneğin İstanbul Barosu’nun hazırladığı en az ücret çizelgesine göre anlaşmalı boşanmalar için minimum ücret 75 bin lira iken çekişmeli boşanmalar için belirlenen minimum tutar 110 bin lira. Batur’un söylediğine göre ise 2025 yılı itibariyle anlaşmalı boşanmanın maliyeti taraflardan her birine ortalama olarak minimum 50 bin liraya mal oluyor. Çekişmeli boşanmada ise bu rakam 80-100 bin lira civarından başlıyor.

Aksoy da bu maliyetlerin boşanma kararı alan çiftleri zorladığını aktardı. Türkiye’de davaların maliyetinin genel olarak fazla olduğunu ifade eden Aksoy, “Bu durum da zaten hassas ve gergin olan boşanma süreçlerinde tarafların arasındaki gerginliğin daha çok tırmanmasına neden olabiliyor. Boşanma davalarında avukatın vekalet ücreti yanı sıra yargılama harç ve masrafları bulunuyor. Bu harç ve masraflar şu an çok yüksek bir durumda. En iyimser ihtimalle boşanma kararı alan bir kişinin 100.000 TL’sinin başlangıç itibariyle bulunması gerekiyor. Boşanmanın ferileri dediğimiz maddi-manevi tazminat ve nafaka gibi hususlar da değerlendirildiğinde kişilerin gelirine göre bu maliyet çok daha yüksek miktarlara çıkabiliyor” diye konuştu.

Uçan da boşanma davalarındaki tek masrafların avukatlık ücretleri, dava harçları olmadığını belirtti. Uçan, “Dava devam ederken bilirkişi, keşif gibi deliller nedeniyle ödenen harçlar, karar neticesinde ödenen yargılama giderleri, nafaka/tazminat gibi talep konuları taraftarın davada istedikleri ya da iddia ettikleri nedenlere göre değişkenlik gösteriyor” dedi. 

Boşanma sayısı 2024'te rekor kırdı: Boşanmaların yarısı ilk 10 yılda gerçekleşiyor